Παναγία Μεσοσπορίτισσα Καλυβίων
Βρίσκεται στο Δήμο Σαρωνικού στα Καλύβια σε μια περιοχή που είναι γνωστή με την ονομασία Εννέα Πύργοι και πολύ κοντά στον επίσης βυζαντινό ναό του Αγίου Πέτρου. Είναι αφιερωμένη στα Εισόδια της Θεοτόκου.
Η Παναγία είναι μεταξύ άλλων και προστάτης των αγροτών. Επειδή οι καιρικές συνθήκες δεν είναι ίδιες σε όλη την Ελλάδα η σπορά γίνεται σε διαφορετικές ημέρες. Έτσι σε κάποιες περιοχές η Παναγία ονομάζεται αποσπορίτισσα (τέλειωσε η σπορά) ή όπως στην περίπτωσή της εκκλησίας των Εννέα Πύργων Μεσοπορίτισσα (μέσο της σποράς) .
Ο ναός αρχικά ήταν μονόκλιτη βασιλική, αργότερα όμως προστέθηκε παρεκκλήσιο με ρυθμό σταυροειδή με τρούλο. Χρονολογείται τον 11ο ή 12ο αιώνα. Ο τρούλος του ναού είναι αθηναϊκός και η τοιχοδομία του συνδυάζει την απλή αργολιθοδομή με την καλή πλινθοπερίκλειστη τεχνική.
Η είσοδος του ναού είναι εξαιρετικά χαμηλή όπως και του παρακείμενου Αγ. Πέτρου. Έχει υπέρθυρο τοξωτό προσκυνητάρι (ημικυκλική κόγχη πάνω από την πόρτα) στο οποίο διασώζεται το οποίο απαντάτε και σε αρκετούς άλλους αττικούς ναούς, όπως στον γειτονικό Άγιο Πέτρο. Στα προσκυνητάρια αυτά συνήθως εικονίζεται ο τιμώμενος άγιος. Στην συγκεκριμένη εκκλησία όμως δεν διασώζεται η ζωγραφιά που βρισκόταν εκεί.
Εντύπωση μας προκάλεσε το γεγονός ότι έχει μόνο ένα μικρό παράθυρο στους τοίχους της (στην δεξιά πλευρά όπως κοιτάμε την πόρτα, που ίσως ήταν μια δεύτερη πλαϊνή πόρτα που κλείστηκε μερικώς). Ενώ στον άλλο πλαϊνό τοίχο (στην αριστερή πλευρά όπως κοιτάμε την πόρτα) υπάρχει ένα διακρίνεται στον τοίχο κάτι σαν χτισμένο παράθυρο. Η έλλειψη παραθύρων παρατηρείται και σε άλλες εκκλησίες της ίδιας εποχής όπως στην παρακείμενη Παναγία τη Μεσοσπορίτισσα, ή στην Όμορφη Εκκλησιά στο Γαλάτσι. Δεν βρήκαμε όμως μια ικανοποιητική εξήγηση για αυτό.
Στη βόρεια πλευρά του αρχικού ναού χτίστηκε την εποχή της Τουρκοκρατίας ένα μικρό παρεκκλήσιο στο οποίο διασώζονται ελάχιστες τοιχογραφίες εκείνης της εποχής.
Ο ναός διατηρείται σε άριστη κατάσταση και σε ωραίο περιβάλλοντα χώρο.
πηγές:
