Αγία Τριάδα (Ρωσική εκκλησία)
Βρίσκεται στην οδό Φιλελλήνων. Έχει προσανατολισμό ΒΑ και ανήκει στον λεγόμενο οκταγωνικό τύπο o οποίος είναι παραλαγή του εγγεγραμμένου σταυροειδή με τρούλο. Κύριο χαρακτηριστικό του είναι οι μεγάλες διαστάσεις του τρούλου, ο οποίος καλύπτει ολόκληρο το κέντρο του ναού. Δεν στηρίζεται σε τέσσερις κίονες αλλά σε οκτώ πεσσούς (τετράγωνους κτιστούς στύλους) και αφήνει ενιαίο και ελεύθερο τον κεντρικό χώρο. Πρόκειται για ένα βαρύ και επιβλητικό οικοδόμημα. Οι εξωτερικοί τοίχοι είναι κτισμένοι με ορθογώνιους λείους πώρινους λίθους, ενώ οι οριζόντιοι και οι κατακόρυφοι αρμοί είναι με λεπτά τούβλα σε διπλές σειρές.
Στη βόρεια και τη δυτική πλευρά υπάρχει ζωφόρος με εγχάρακτες διακοσμήσεις. Η ζωφόρος αυτή πλαισιώνεται με οδοντωτές ταινίες. Στην ανατολική πλευρά σχηματίζονται τρεις αψίδες, που εξωτερικά είναι τρίπλευρες και εσωτερικά ημικυκλικές. Η εκκλησία φωτίζεται από μεγάλα και μικρότερα αψιδωτά δίλοβα και μονόλοβα παράθυρα, που υπάρχουν σε δύο επίπεδα στη βόρεια και νότια πλευρά και στις αψίδες του Ιερού Βήματος.
Στη δυτική πλευρά υπάρχουν τρεις ορθογώνιες θύρες με μαρμάρινα πλαίσια και αψίδα με τούβλα. Από δύο ανάλογες θύρες υπάρχουν στη βόρεια και τη νότια πλευρά. Εσωτερικά το Ιερό Βήμα, που επικοινωνεί με την Πρόθεση και το Διακονικό με ψηλές και λεπτές αψίδες, χωρίζεται από τον κυρίως Ναό με υψηλό, κατά τα ρωσικά πρότυπα, τέμπλο. Έχουν επίσης διαμορφωθεί δύο παρεκκλήσια, αριστερά του Αγίου Νικόδημου και δεξιά του Αγίου Νικολάου, επισκόπου Μύρων της Λυκίας.
Στη βόρεια, τη δυτική και νότια πλευρά υπάρχει υπερώο.
Χτίστηκε στις αρχές του 11ου αιώνα.
Για την ονομασία της υπάρχουν 2 εκδοχές.
- Πήρε το όνομά της από κάποιον Επιφάνιο Λύκο (υπάρχει επιγραφή του 1051 η οποία αναφέρει το θάνατό του)
- Κατά άλλους ήταν αφιερωμένο στον Άγιο Νικόδημο και πήρε την προσωνυμία "του Λυκοδήμου", γιατί είχε θεμελιωθεί επάνω σε ναό του Λυκείου Απόλλωνα.
Ήταν καθολικό γυναικείου μοναστηρίου, το όποιο στη Φραγκοκρατία (1204) κατέλαβαν ρωμαιοκαθολικοί Βενεδικτίνοι μοναχοί, που το κράτησαν ως το 1669, οπότε έγινε πάλι Ορθόδοξο, ανδρικό όμως τώρα, μοναστήρι. Το 1701 τα κελιά κατέπεσαν από σεισμό αλλά ξαναχτίστηκαν. Το 1778 ο Χατζή Χασεκής κατεδάφισε πολλά διαμερίσματα του και χρησιμοποίησε τα υλικά για την ύψωση του τείχους της πόλης. Έκτοτε το μοναστήρι έγινε Μετόχι της Μονής Καισαριανής. Από τα πολεμικά γεγονότα της Επανάστασης, και ιδίως από τους κανονιοβολισμούς των πολιορκημένων το 1821 στην "Ακρόπολη Τούρκων, η εκκλησία υπέστη τεράστιες φθορές, ο τρούλος και η βορειοανατολική πλευρά είχαν μισογκρεμιστεί.
Τον Μάρτιο του 1847, μετά από αίτημα της ρωσικής πρεσβείας, η εκκλησία παραχωρήθηκε στη ρωσική παροικία των Αθηνών, η οποία, χάρη στον ζήλο και στις ενέργειες του ρώσου αρχιμανδρίτη και καθηγητή της Ακαδημίας του Κιέβου Αντωνίνου, δεν κατεδαφίστηκε, όπως πρότειναν μερικοί, αλλά αναστηλώθηκε με μικρές αλλοιώσεις.
Πηγές:
